Chłodzenie wodne czy powietrzne: różnice, cena, co wybrać

W ciągu ostatnich lat znacznie zmieniło się postrzeganie komputerów. Obecnie większość użytkowników oczekuje od sprzętu nie tylko bezproblemowego działania, ale też estetycznego wyglądu. Nie inaczej sprawa się ma z chłodzeniem procesora, które jest przecież centralnym elementem wewnątrz obudowy.

Z tego powodu, coraz rzadziej stosujemy fabryczne coolery, dołączane do zestawu z CPU, a sięgamy po konstrukcje zewnętrznych firm, dostępne w najróżniejszych kształtach, rozmiarach, kolorach i opcjach podświetlenia.

Nieustannie rosnącą popularnością cieszy się chłodzenie typu wodnego. Dzięki upowszechnieniu się uproszczonych konstrukcji typu all-in-one (AiO), takie systemy stały się znacznie tańsze, a ich montaż bardzo prosty. Czy jednak każdy potrzebuje chłodzenia cieczą? Na tej stronie wyjaśniamy, jak najlepiej dobrać cooler CPU do swoich potrzeb.

Chłodzenie cieczą czy wentylator - które wybrać?

Jeżeli szukasz szybkiej odpowiedzi na pytanie, to poniżej znajdziesz ogólne podpowiedzi dotyczące wyboru coolera.

Chłodzenie wodne będzie lepsze dla osób które:

• Podkręcają procesor;
• Chcą zjawiskowo wyglądający komputer;
• Oczekują wysokiej kultury pracy;
• Posiadają bardzo wydajny procesor, generujący temperatury, z którymi żadne chłodzenie tradycyjne sobie nie poradzi;
• Nie mają w obudowie miejsca na duży radiator konstrukcji tradycyjnej.

Natomiast chłodzenie powietrzem zalecamy w wypadku gdy:

• Obudowa nie jest przystosowana do instalacji chłodnicy AiO;
• Zależy nam na niskich temperaturach bez wysokich kosztów;
• Nie przeszkadzają nam odgłosy wysokich obrotów wentylatora;

Podsumowując, zarówno chłodzenie wodne, jak i wysokiej jakości cooler powietrzny jest dobrą inwestycją. Należy jednak przemyśleć, czego dokładnie oczekujemy i jak korzystamy z komputera.

W dalszej części tekstu znajdziesz dodatkowe, szczegółowe informacje o chłodzeniu wodnym oraz tradycyjnym chłodzeniu powietrzem.

Chłodzenie wodne

Elementy i zasada działania

Komputerowe chłodzenie wodne zasadniczo nie różni się od podobnych rozwiązań stosowanych np. od wielu lat w samochodach. Najpopularniejsze są wspomniane wyżej konstrukcje typu AiO, zatem na nich skupimy się najpierw.

Zestaw AiO składa się przeważnie z pięciu elementów:

• Blokopompa (1) - Jest to element nakładany na procesor. Spełnia dwie funkcje: napędza przepływ chłodziwa w układzie i za sprawą miedzianej podstawki odprowadza ciepło procesora;
• Chłodnica (2) - Masywna metalowa konstrukcja jest największym elementem zestawu. Jej konstrukcja pozwala na rozproszenie ciepła w otoczeniu i schłodzenie nagrzanego płynu;
• Wentylatory (3) - Samo przepuszczenie nagrzanego chłodziwa przez chłodnicę nie wystarcza, by powrócił on do optymalnej temperatury. Z tego powodu na radiator montuje się wentylatory, które znacznie przyspieszają rozpraszanie wysokiej temperatury;
• Chłodziwo (4) - Ciecz o wysokim przewodnictwie cieplnym, odpowiadająca za odbieranie ciepła procesorowi i przekazywanie go do chłodnicy. Istnieją różne związki chemiczne spełniające rolę chłodziwa. Ma tendencję, by z czasem się degenerować i tracić swoje właściwości, jednak wewnątrz układu AiO panują sterylne warunki, co znacznie wydłuża żywotność substancji.
• Wężyki (5) - Rurki umożliwiające obieg cieczy.

Oprócz bezobsługowych konstrukcji AiO na rynku znajdziemy również szeroki wybór elementów do samodzielnego zaprojektowania i złożenia systemu chłodzenia cieczą. W tym wypadku dochodzą dodatkowe elementy, takie jak rezerwuar na płyn, osobny blok i pompa oraz złączki, przejściówki itd.

Należy zwrócić uwagę, że zbudowanie niestandardowego układu może być niezwykle kosztowne, a do tego użytkownik musi samodzielnie sprawdzać poziom chłodziwa, dbać o jego regularną wymianę oraz czyszczenie bloku i innych elementów z gromadzących się osadów. Jest to jednak bardzo dobry sposób schładzania najwydajniejszych procesorów.

Zasada działania rozwiązania wodnego jest bardzo prosta. Pompka wtłacza do bloku wodnego zimne chłodziwo, któremu procesor przekazuje swoje ciepło. Następnie nagrzania ciecz trafia do chłodnicy, która odprowadza temperaturę i przywraca ciecz do stanu początkowego. Na koniec schłodzony płyn wraca do bloku i cykl się powtarza.

Oczywiście cały układ pracuje nieustannie i nie ma przerw w krążeniu chłodziwa.

Zalety

• Wydajność - Tego typu konstrukcje zapewniają nierzadko znacznie lepsze temperatury pracy od większości coolerów powietrznych;
• Rozmiar - Duże chłodzenia tradycyjne, na przykład typu Dual Tower, potrafią nachodzić na niektóre elementy płyty głównej. Stosować wydajne coolery powietrzne, musimy rozplanować, czy żadne podzespoły nie będą ze sobą kolidować;
• Kultura pracy - We współczesnych zestawach pompa i wiatraki pracują bardzo cicho - nierzadko ciszej od dużych konstrukcji chłodzenia powietrzem;
• Wygląd - Chłodzenia AiO cechują się zwykle zjawiskowym podświetleniem, przy wspomnianych już niewielkich rozmiarach. Niektórzy producenci umieszczają nawet w blokopompie niewielkie wyświetlacze;

Wady

• Cena - Nawet najtańsze chłodzenia wodne bywają droższe od porównywalnych wydajnościowo rozwiązań tradycyjnych;
• Opłacalność - Gdy ktoś decyduje się na chłodzenie wodne jedynie dla wyglądu, to producenci oferują niewielkie chłodnice z wiatrakami w rozmiarze 120 lub 140 mm. Trzeba pamiętać, że tego typu modele nie nadają się do podkręcania CPU. Wówczas nie zyskamy lepszych temperatur ani cichszej pracy komputera, a zapłacimy więcej;
• Możliwy wyciek płynu i zwarcie - Producenci dbają o jakość produktów i takie wypadki zdarzają się niezwykle rzadko, jednak należy pamiętać o takiej ewentualności.

Chłodzenie powietrzem

Elementy i zasada działania

Chłodzenia powietrzem to tradycyjna metoda otrzymywania optymalnej temperatury pracy procesora. Typowy cooler CPU składa się z zaledwie trzech elementów:

• Radiator (6) - Duży, metalowy element odpowiedzialny za rozprowadzanie ciepła;
• Wentylator (7) - Przytwierdzony do radiatora wiatrak schładza metal;
• Heatpipe (8) - Najczęściej wykonane z miedzi elementy, łączące procesor z radiatorem.

Oczywiście, konstrukcje tradycyjne mogą znacząco różnić się rozmiarem, kształtem i elementami. Najpopularniejsze są konstrukcje typu Single Tower, w których mamy jeden pionowy radiator z umieszczonym po boku wentylatorem.

Oprócz tego możemy wskazać też warianty kompaktowe, z wiatrakiem przykrywającym niewielki radiator (tego typu coolery zwykle są dołączane do procesorów) oraz ogromne modele Dual Tower, z dwoma radiatorami i nawet trzema wentylatorami.

Zalety

• Cena - Wysokiej jakości coolery tradycyjne (np. Noctua NH-D15) potrafią dorównać wydajnością znacznej części konstrukcji AiO, kosztując nawet kilkaset złotych mniej;
• Niezawodność - Jedyny element ruchomy chłodzenia powietrzem to wewntylator. W wypadku uszkodzenia możemy samodzielnie i szybko wymienić zepsuty komponent.

Wady

• Rozmiar - Najwydajniejsze modele niestety zajmują w obudowie sporo miejsca. Nie tylko zasłania to znaczną część płyty głównej, ale też może ograniczyć dostęp do niektórych komponentów oraz wymusić zastosowanie kości RAM o niskim profilu;
• Hałas - Ze względu na niższą wydajność, konstrukcje tradycyjne mają tendencję do głośnej pracy przy dużym obciążeniu.

Na co zwracać uwagę przy zakupie

Chłodzenie wodne

Przede wszystkim musimy ustalić, czy nasza obudowa jest przystosowana do montażu układu AiO. Nie powinno być to jednak problemem w przypadku większości konstrukcji z ostatnich kilku lat. Informacje, których poszukujemy powinniśmy znaleźć w instrukcji obsługi lub na stronie producenta.

Ważne jest również upewnienie się, czy dany model jest kompatybilny z naszym procesorem. Takie sytuacje są na szczęście rzadkością i dotyczy głównie procesorów profesjonalnych i pół-profesjonalnych (jak AMD Threadripper). W większości przypadków, jeśli w zestawie nie ma adaptera do gniazda naszego CPU, to producent wysyła takie nieodpłatnie.

Kolejnym krokiem jest dobór rozmiaru zestawu chłodzenia. Standardowo mamy do czynienia z modelami 120, 140, 240, 280, 360 lub 420 mm. Rozmiar zależy od liczby i typu zastosowanych wentylatorów. Należy upewnić się, które z powyższych wariantów zmieszczą się w naszym komputerze.

Większość obudów posiada trzy punkty montażu: na tyle, na górze lub na froncie jednostki. Możemy spotkać się również z montażem bocznym. Ważnym czynnikiem jest też profil chłodnicy. Jeśli chcemy umieścić chłodzenie na górze obudowy, to zbyt „gruba” konstrukcja może zahaczać o górne elementy płyty głównej.

Następnie przychodzi czas na dobór konkretnego wariantu chłodzenia. Warianty z jednym wentylatorem (120 lub 140 mm) oferują niewielką różnicę temperatur od coolera powietrznego i zalecane są dla osób, którym zależy jedynie na estetyce.

Wersje z dwoma wentylatorami (240 lub 280 mm) będą dobrym wyborem dla większości użytkowników. Nie tylko możemy oczekiwać obniżenia temperatury procesora, ale też poradzą sobie lepiej w wypadku oveclockingu.

Największe zestawy (360 lub 420 mm) zalecane są jedynie entuzjastom ręcznego dostrajania CPU, ponieważ z racji większej objętości płynu w układzie, pompa takich konstrukcji zwykle pracuje głośniej.

Chłodzenie powietrzem

W przypadku wyboru coolera tradycyjnego musimy zwracać uwagę głównie na rozmiar radiatora. Powinniśmy się upewnić, czy wieża chłodnicy nie będzie zbyt wysoka (aby nie było problemu z domknięciem bocznego panelu obudowy) lub zbyt szeroka.

W tym drugim przypadku chodzi o to, że największe (najszersze) zestawy mogą zasłaniać sloty na pamięć RAM. W takim wypadku powinniśmy zakupić kości pamięci o możliwie niskim profilu, aby zmieściły się pod chłodnicą.

Oczywiście taka sytuacja utrudnia też serwisowanie komputera, na przykład gdy chcemy wymienić wspomniane kości RAM, ale do takiej operacji musimy każdorazowo zdemontować chłodzenie procesora.

Podobnie, jak w wypadku zestawu AiO, także przy wyborze chłodzenia powietrznego trzeba również ustalić, czy dany model jest kompatybilny z naszym procesorem. Przypadki niezgodności są jednak rzadkością i zwykle możemy od producenta zamówić bezpłatnie adaptery do najróżniejszych gniazd, jeśli takowego nie ma w zestawie.