Intel Skylake-X: test nowych 6-, 8- i 10-rdzeniowych CPU od Intela

Nowa linia procesorów Intela - Skylake-X - to dowód na to, że konkurencja służy rynkowi. Firma po prostu musiała zareagować na debiut niezwykle opłacalnego Ryzen 7. Co prawda nie wiemy jeszcze, jak w dłuższej perspektywie czasu AMD poradzi sobie w tym segmencie, ale obniżenie ceny 10-rdzeniowca o 700 dolarów, a 8-rdzeniowca o 400 dol. jest ze strony Intela krokiem we właściwym kierunku. I niewykluczone, że to nie koniec obniżek, ponieważ na horyzoncie majaczy już Threadripper - 16-rdzeniowa bestia w cenie intelowskiego 10-rdzeniowca.

To dopiero przed nami i w pocie czoła pracujemy na testem najnowszych konstrukcji AMD - nasz artykuł na ten temat już wkrótce. Na razie skupimy się na czterech CPU kompatybilnych z platformą Basin Falls, wykorzystujących nowy chipset X299. Najlepszy stosunek ceny do wydajności oferuje 6-rdzeniowy Core i7 7800X, który kupimy już za ok. 150 zł więcej niż inny intelowski model ze średniej półki, czyli 4-rdzeniowe i7. Przeskok na 8-rdzeniowe Core i7 7820X już trochę bardziej uderzy nas po kieszeni - sprzęt kosztuje 599 dol. - a jeszcze bardziej odczujemy zakup 10-rdzeniowego i7 7900X, za który przyjdzie nam zapłacić 999 dolarów.

Paradoksalnie, rodzina Basin Falls doczekała się też 4-rdzeniowca - mowa o Core i7 7740X, czyli nieznacznie podkręconej wersji 7700K, wypuszczonej z etykietką Kaby Lake-X. Procesor sprzedawany jest w cenie zbliżonej do 7800X i raczej nie zyska większej popularności wśród konsumentów szukających potężnego sprzętu. Mniej sensowny wydaje się już tylko zakup procesora z linii i5. No, chyba że przymierzamy się do wymiany sprzętu i stopniowego zwiększania liczby rdzeni w komputerze - ale biorąc pod uwagę, ile będzie nas kosztować złożenie komputera opartego na układzie X299, oszczędzanie tych 150 zł na 7740X mija się z celem.

Swego czasu przekonaliśmy się, że 4-rdzeniowe i7 przebija wersje z większą liczbą rdzeni. Co prawda skupiamy się na wydajności CPU w grach, ale w testach zamieszczamy też wyniki benchmarków (obejmujące XTU Intela oraz Cinebench R15 dla jednego i wielu wątków), które powinny dać czytelnikom pewne wyobrażenie o tym, jak wygląda rozkład mocy procesorów. Większość benchmarków to sztuczne testy, bez przełożenia na faktyczne obciążenie - z wyjątkiem tekstów Handbrake h.264 oraz HEVC, w których dekodujemy obraz w 4K. Kodeki x264 oraz x265 to najlepsze oprogramowanie, z jakim się zetknęliśmy (również biorąc pod uwagę open source).

Intel Skylake-X Review! Core i9 7900X! Core i7 7820X/ 7800X/ 7740X!

XTU oraz Cinebench nie zaskakują - niezależnie od tego, czy odpalimy benchmarki na jednym, czy na wielu rdzeniach, efekty są zbliżone, a porównanie wygrywa Core i7 7740X o wyższej częstotliwości taktowania. Standardowo wyłączyliśmy przyspieszenie, ale wyszło na to, że procesory i tak chodziły na najwyższych obrotach - stąd tak mała rozbieżność w wynikach (no, może z wyjątkiem 7800X, który zostaje nieco w tyle).

Benchmark Cinebench pokazuje niemal liniowy wzrost wydajności po ustawieniu częstotliwości na 4,4 GHz, ale co ciekawe, wykorzystanie większej liczby rdzeni i wątków w programie Handbrake powoduje coraz to wolniejszy wzrost wydajności. Oczywiście im więcej, tym lepiej, ale znika efekt wzrostu liniowego - w przeciwieństwie do ceny procesora.

Nasz komputer testowy miał następujące komponenty: płyta główna MSI X299 Gaming M7 ACK, cztery kości pamięci Corsair Vengeance DDR4 3000 MHz - ale podkręcone o 200 MHz, zasilacz Corsair RM1000i oraz system chłodzący Hydro 100 GT wyposażony w dwa wiatraki i zamknięty obieg. Core i9 7900X jest wyjątkowo prądożernym procesorem, a tym bardziej po podkręceniu, dlatego postaraliśmy się, by wszystkie pozostałe elementy podołały temu zadaniu - czytelnikom, którzy chcieliby zainwestować w najnowsze chipy, polecamy użycie połączenia 8+4 dla CPU na płycie głównej.

Co się tyczy wykorzystania procesorów w grach, postaraliśmy się, aby nic nie zniekształciło pomiarów. Skupiamy się na obszarach, które dają w kość procesorowi, a jednocześnie pozwalają na łatwe powtórzenie testu na wszystkich CPU. Nie chcemy pokazywać, jak procesor zachowa się w typowych scenach (kiedy to GPU dyktuje warunki), a raczej skupić się na maksymalnej wydajności na różnych silnikach.

Prawdę mówiąc okazało się, że niełatwo jest wyodrębnić obszar gry obciążający CPU - a biorąc pod uwagę, jak zaawansowany technologicznie sprzęt testujemy, nadal istnieje ryzyko, że to karta graficzna okaże się słabym ogniwem. Na szczęście w grach jest wiele miejsc umożliwiających zbadanie możliwości CPU. Nasz klasyczny benchmark GPU z Crysis 3 zastąpiliśmy jedną z sekcji rozdziału „Witamy w dżungli”, przy której nawet 10-rdzeniowy i7 dostaje zadyszki, a wbudowany benchmark Rise of the Tomb Raider zastąpiliśmy fragmentem rozgrywki z „Doliny geotermicznej”.

Zostawiliśmy za to sekwencję przejazdu na koniu przez Novigrad z Wiedźmina 3 - podobnie jak sekwencja testowa z Crysis 3, również ten fragment wyciska ostatnie soki ze wszystkich rdzeni i5. Far Cry Primal nadal świetnie nadaje się do sprawdzenia wydajności pojedynczego rdzenia we współczesnym silniku, zaś Assassin's Creed Unity oraz The Division, choć wykorzystują wiele rdzeni, osiągają pełnię możliwości na 4-rdzeniowym i7. Z kolei stress test Ashes of Singularity od Oxide Games stara się wykorzystać pełnię możliwości CPU, rozkładając obciążenie na wszystkie rdzenie.

Skylake-X Benchmarks! Core i9 7900X vs 7820X vs 7800X vs 7740X!

Okazało się, że wszystkie procesory i7 z linii Basin Falls - ale też pozostałe nowoczesne i-siódemki, np. 6700K i 7700K - to absolutnie fantastyczne CPU do gier. Z wyjątkiem stress testu Ashes of Singularity (który opracowano z myślą o wyciśnięciu ostatnich soków z procesora), każdy z tych procesorów fenomenalnie sprawdził się w grach. Co ważne, przy największych spadkach wydajności animacja nie schodziła poniżej 60 klatek. I to bez podkręcania - choć niewykluczone, że pracowaliśmy w trybie turbo (który w ustawieniach CPU włączony jest „z automatu”), choć w BIOS-ie go dezaktywowaliśmy. To właśnie świetnej wydajności procesory z serii i7 zawdzięczają swoją popularność: już core i5 zapewnia rozgrywkę w 60 klatkach przez większość czasu, ale i7 radzi sobie nawet z największymi wyzwaniami.

Pytanie brzmi, o ile lepiej wielordzeniowce radzą sobie od 4-rdzeniowców. Tu i ówdzie usłyszymy, że Skylake-X ma swoje problemy, a w kilku testach 4-rdzeniowy i7 7740X walczy jak równy z równym z 6-rdzeniowym i7 7800X. Modyfikacja połączeń między rdzeniami w większych chipach odbiła się na ich wydajności w niektórych grach. Jednak patrząc z szerszej perspektywy, widzimy, że wiele współczesnych silników działa lepiej na większej liczbie rdzeni - tyle że przyrost wydajności jest ledwo zauważalny, a zmiany dostrzeżemy głównie w segmentach rozgrywki, które wcześniej najbardziej dawały się nam we znaki.

Jeśli mielibyśmy wskazać jedną grę, która dostarczyłaby nam argumentu za zakupem nowego CPU, byłby to Crysis 3 i sekcja „Witaj w dżungli”, która pochłania zasoby każdego procesora. Na wielordzeniowcach chodzi w okolicach 80 klatek (na 4-rdzeniowym 7740X w 66 klatkach). CPU ze średniej półki nie mają najmniejszych szans - nawet podkręcony i5 7600K o częstotliwości taktowania 4,8 GHz nie przekroczy progu 60 klatek (a zdarzają mu się spadki do 45 FPS - i nie, nie żartujemy).

Najbardziej rozczarowujące wyniki na 6-, 8- i 10-rdzeniowcach z linii i7 dał Far Cry Primal - nie dość, że pod względem wydajności nie dorównuje 4-rdzeniowcowi i7, to jeszcze zaobserwować można efekt Skylake-X, czyli brak efektu liniowego przyrostu wydajności. Z drugiej strony tytuły takie jak Tomb Raider czy Crysis 3 wyraźnie pokazują, że choć Skylake-X nie radzi sobie w części gier, to w niektórych ma lepsze wyniki. Pytanie brzmi, w jakim stopniu mniejsza płynność daje się we znaki. Aby na nie odpowiedzieć, musimy przeprowadzić testy na CPU o identycznej częstotliwości taktowania rdzeni. W tym celu podkręcamy 8-rdzeniowe 7820X do 4,4 GHz i porównujemy wyniki z efektami pracy innych procesorów Intela z wyższej półki o analogicznym taktowaniu.

Ze względu na fakt, że nadal aktualizujemy informacje o procesorach AMD, a Ashes of Singularity oraz Rise of the Tomb Raider otrzymały łatki pod Ryzena, w testach pominiemy wyniki tych gier. Ale skoro mamy sprawdzić wydajność podkręconego 8-rdzeniowca, to czemu przy okazji nie wziąć pod uwagę również Ryzena 7? Koniec końców, skoro dysponujemy wynikami 1800X podkręconego do 4,0 GHz, to Ryzen 7 1700, dostępny w cenie ok. 1450 zł również powinien dać się podkręcić do tej częstotliwości (oczywiście wiele zależy od układu chłodzącego). Efekty są fascynujące i nie tylko dlatego, że procesor w technologii Haswell-E z 2014 roku z powodzeniem staje w szranki ze Skylake-X, a w Ashes of Singularity oraz Far Cry Primal wręcz nieznacznie wygrywa z flagowym CPU Intela.

Chodzi o coś jeszcze: Haswell-E oraz Broadwell-E to platformy, który zdążyły dojrzeć. Podczas testów Assassin's Creed Unity pojawiło się zacinanie wywołane Turbo Boost 3.0 (po wyłączeniu funkcji całkowicie zniknęło). Natknęliśmy się też na kilka problemów z Wiedźminem 3, i to niezależnie od procesora - dotyczy to również Kaby Lake-X Core i7 7740X, którego nie wyposażono w nowy sposób łączenia rdzeni. Spodziewamy się, że problem rozwiążą aktualizacje BIOS-u, a niewykluczone też, że użytkownik nawet ich nie doświadczy, ponieważ komfort rozgrywki jest w dużej mierze uzależniony od GPU. Niemniej taki rozwój sytuacji nieco nas zaskoczył.

Wyniki procesorów Intela są na tyle zbieżne, że każdy mógłby sięgnąć po palmę zwycięstwa. Ale najciekawsze efekty przyniosły testy Ryzena 7 - z dwóch powodów. Po pierwsze, choć Ryzen 7 ma dość mocy, by konkurować z 8-rdzeniowcami Intela na płaszczyźnie zastosowań zawodowych i obliczeń, w przypadku gier jego wydajność spada do poziomu 4-rdzeniowca - i patrząc pod tym kątem, 6-rdzeniowy chip Basin Lake za 1750 zł wydaje się lepszą inwestycją. Z drugiej strony, w części tytułów CPU od AMD niemalże dogania 8-rdzeniowce, a warto pamiętać, że Ryzen 7 1700 kosztuje raptem 1350 zł, a Core i7 7820X - ok. 2600 zł. Potwory ze stajni Intela można podkręcić 4,4 GHz - ale czy uda nam się przesunąć tę granicę?

Wszystkie procesory z linii Basin Falls można dość bezproblemowo podkręcić, ale najbardziej zdumiewa fakt, że duże CPU stworzone w procesie produkcyjnym 14 nm FinFET umożliwiają tak swobodne manipulowanie częstotliwością taktowania, i to niezależnie od uruchomionego fabrycznie trybu turbo. Niemniej warto zachować rozwagę: procesory - a w szczególności i9 7900X - pochłoną nawet do 400 W. Przyda się solidny zasilacz, płyta główna wyposażona w złącza 4+8 dla CPU oraz wodny układ chłodzenia - najlepiej taki z radiatorem 360 mm, choć nasz Corsair H110i GT również poradził sobie z rozproszeniem ciepła podczas rozgrywki i obróbki materiałów wideo. Warto też pilnować temperatury VRM-u (Voltage Regulator Module) na płycie głównej, choć jeśli układ chłodzenia skutecznie pozbywa się nadmiaru ciepła, to teoretycznie wszystko powinno być w porządku. Co do zasady napięcie powyżej 1,25 V spowoduje znaczny skok poboru prądu i nadmierne nagrzanie komponentów, dlatego lepiej nie przekraczać tej granicy.

Procesory i płyty z serii X299 opracowano z myślą o konkretnym odbiorcy i z tego powodu częściej oferują one możliwość maksymalnego podkręcenia sprzętu. Pytanie brzmi, jakie realne korzyści płyną z tego faktu? Na i7 7800 X oraz (ku naszemu zaskoczeniu) i9 7900X dobiliśmy do 4,6 GHz, a na i7 7820X do 4,8 GHz - porażające, wiemy. Mniejszy 7740X pozwolił nam zwiększyć częstotliwość taktowania do 5 GHz przy 1,3 V - przy czym utrzymanie taktowania na takim poziomie wymaga dobrego systemu chłodzącego. Różnicę widać, ale nie jest ona dramatyczna - wyjątek stanowią łasy na każdy zastrzyk mocy Crysis 3 i jednowątkowy potwór w postaci Far Cry Primal.

Wniosek jest następujący: podkręcając CPU, poprawimy największe spadki animacji (bo do tego sprowadza się rola procesora, gdy gra niedomaga), ale efekty mogą nie być warte wysiłku. I coś jeszcze: porządna pamięć DDR4 ma na wydajność większy wpływ niż podkręcenie. Ilustruje to poniższa tabela: szybsza pamięć jest ważniejsza od przyspieszenia CPU i dopiero połączenie jednego z drugim daje wymierne efekty. Mając jednak na uwadze problemy towarzyszące podkręcaniu procesorów z linii Basin Falls, więcej korzyści przyniesie podkręcenie pamięci albo zainwestowanie w szybsze kości. Jedną z zalet tej platformy jest to, że możemy podkręcić pamięć do ponad 4000 MHz, z czym mogą wiązać się bardzo ciekawe konotacje.

Intel Skylake X: Core i7 7740X, 7800X, 7820X, Core i9 7900X - werdykt Digital Foundry

Core i9 7900X to szalenie wydajny procesor, a 6- i 8-rdzeniowe 7800X oraz 7820X są - zgodnie z uświęconą tradycją intelowską - świetnymi propozycjami dla osób, które celują w sprzęt z wyższej półki. Nie gwarantują dużego przyrostu wydajności względem 4-rdzeniowego i7, ale jeśli ktoś pracuje na materiałach wideo albo lubi choćby Battlefielda 1, to Skylake-X ma na tej płaszczyźnie sporo do zaoferowania. To samo zresztą tyczy się osób, które mają na wyposażeniu monitor obsługujący wysokie częstotliwości odświeżania - również w tym przypadku wielordzeniowy procesor może w niektórych tytułach sporo namieszać.

Nie spodziewaliśmy się, że Skylake-X zaskoczy nas problemami z częścią tytułów - szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że procesory z linii Haswell-E oraz Broadwell-E nadal świetnie się sprawują - ale mamy wrażenie, że niektóre silniki z czasem zaczną lepiej wykorzystywać nową architekturę. Duże wrażenie robią możliwości podkręcenia procesorów, i to pomimo faktu, że faktyczna wydajność nie różni się wiele od tej uzyskanej dzięki trybowi turbo.

Ale co się tyczy gier, to procesory nie zadają nokautującego ciosu i-siódemkom ze średniej półki, a porównanie nowych CPU z procesorami w architekturze Haswell-E i Broadwell-E wyraźnie pokazało, że starsze wielordzeniowce Intela nadal nieźle sobie radzą. To miło, że firma obniżyła cenę 8- i 10-rdzeniowców, ale mamy wrażenie, że - biorąc pod uwagę zmieniającą się sytuację na rynku - Intel za dużo sobie liczy za procesory z wyższej półki. Zamknięcie dostępu do PCI Express jest po prostu nieładnym zagraniem - ale skoro AMD wybrało odmienną ścieżkę, podejrzewamy, że Intel podąży śladem konkurencji.

Tak czy inaczej, ze wszystkich testowanych chipów skusilybyśmy się tylko na 6-rdzeniowy i7 7800X, który można kupić za ok. 1600 zł (choć nie ulega wątpliwości, że najlepsze wrażenie robią 7900X oraz 7820X) - za niewielką dopłatą otrzymujemy CPU dużo mocniejsze od 4-rdzeniowców, lepiej od Ryzena radzące sobie w grach i (po podkręceniu) świetnie nadające się do pracy.

Ale pomimo tych zachwytów Skylake-X nie jest jakimś objawieniem - i mamy wrażenie, że X299 potrzebuje nieco czasu, by dojrzeć, tak samo, jak to było w przypadku Ryzena. Turbo Boost 3.0 może się podobać na papierze, ale w grach albo nie przynosi widocznych efektów, albo wywołuje zacinanie - ogólnie rzecz biorąc, w sytuacji, gdy gra jest uzależniona od mocy CPU, stabilność (i to nieważne, czy włączymy turbo, czy nie) pozostania nieco do życzenia względem starszych procesorów Intela. Tę tezę potwierdza przypadek Core i7 7740X, które radzi sobie w najlepszym przypadku równie dobrze, co i7 7700K podkręcony do tej samej częstotliwości taktowania - a taka sytuacja nie powinna mieć miejsca. Spodziewamy się, że z czasem problemy zostaną usunięte - z tego względu osoby, które polują na mocny procesor, powinny naszym zdaniem zagłębić się w lekturę testów procesorów Threadripper od AMD (nasz artykuł już wkrótce).