Test AMD Ryzen 7 1800X: jak procesor radzi sobie z grami?

Z wielu powodów nasza recenzja Ryzena 7 ukazuje się dość późno - a dla części czytelników może zbyt późno, by wnieść coś nowego. Na wstępie możemy potwierdzić, że w większości benchmarków i gier rozpisanych na wiele wątków Ryzen 7 1800X faktycznie dorównuje osiągami - a momentami wręcz prześciga - mocarne ośmiordzeniowe, obsługujące 16 wątków Core i7 6900. I pod tym względem trudno odmówić AMD słów uznania - firmie udało się z przytupem wrócić do pierwszej ligi procesorów x86. Ale jest też wiele tytułów, w których Ryzen 7 przegrywa z Intelem. Pytanie brzmi: dlaczego?

Po pierwsze, musimy wziąć pod uwagę fakt, że platforma AM4 Summit Ridge to nowość na rynku. W testach użyliśmy dwóch różnych płyt głównych: MSI X370 Xpower Gaming Titanium oraz Asus ROG Crosshair 6 Hero - obu dostarczyło AMD, ale choć staraliśmy się ze wszystkich sił, nie udało nam się zmusić pamięci Corsair 3000 MHz DDR4 (dołączonej do pakietu prasowego) do pracy na deklarowanej częstotliwości. AMD zasugerowało, że powinniśmy pomajstrować przy opóźnieniu i zmniejszyć przepustowość, ale to również nie przyniosło oczekiwanych efektów (choć innym recenzentom najwyraźniej pomogło).

W naszej recenzji skupimy się na wydajności procesora w grach. A jak wiemy z testów innych CPU, płynność animacji w grze jest ściśle powiązana z szybkością zegara i częstotliwością taktowania pamięci. Ale nie ma na co narzekać - GSkill przygotowało nowe moduły z serii Flare X o minimalnym opóźnieniu C14, taktowane częstotliwością 3200 MHz. Na naszej płycie od MSI, wyposażonej w świeżutki BIOS, wszystko „grało”, do czego przyczynił się A-XMP (z wyjątkiem napięcia prądu dla DRAM-u - ten parametr musieliśmy ustawić ręcznie).

Odpalamy! Albo i nie... Można odnieść wrażenie, że choć Ryzen całkiem sporo czasu spędził w piekarniku, procesor nie jest do końca kompatybilny z Windowsem i chcąc osiągnąć możliwie najlepszą wydajność, musimy samemu wprowadzić kilka modyfikacji. AMD zaleca zmianę ustawień komputera ze „zrównoważonych” na „wysoką wydajność”. Żeby wskoczyć na wyższy poziom, musimy też wyłączyć HPET (High Precision Event Timer). Firma ma zresztą jeszcze kilka pomysłów na zwiększenie osiągów Ryzena, ale o tym później.

Ryzen 7 1800X Review! What's The REAL Deal With Gaming?

Kiedy zaczynamy testy, okazuje się, że Ryzen rzeczywiście pozytywnie zaskakuje - zwłaszcza pod względem obsługi oprogramowania zoptymalizowanego pod procesory wielowątkowe. W internecie nie brakuje dowodów na taki stan rzeczy, ale dla porządku poniżej zamieszczamy wyniki Cinebench R15 oraz h.264 i HEVC Handbrake z transkodowania jednego z naszych bardziej wymagających nagrań w 4K. Ryzen wygrywa z 6900K na płaszczyźnie dekodowania sygnału w standardzie h.264, ale czip intela ma przewagę w intensywnym dekodowaniu w HEVC. HEVC wykorzystuje instrukcje AVX2, z którymi AMD gorzej sobie radzi ze względu na niedobory technologiczne. Przewaga ośmiordzeniowego CPU Intela sięga 11%. Mamy wrażenie, że HEVC przydałaby się optymalizacja - i7 7700K wcale nie wypada dużo gorzej. Może i nie ma tylu rdzeni, ale są one taktowane wyższą częstotliwością - i stąd tak dobre wyniki.

Najwięcej kontrowersji Ryzen wzbudził wśród graczy. Cinebench pokazuje, że pod względem obsługi tytułów jedno- i wielowątkowych Ryzen 7 1800X może śmiało stawać w szranki z dwa razy droższym czipem Intela, a Ryzen 7 1700X po podkręceniu powinien zbliżyć się do wyników 1800X. Tak mocne wyniki w trudnych testach sugerują, że Ryzen powinien być równie wydajny w grach - a tak nie jest.

Wyjaśnijmy jak w Digital Foundry testujemy CPU. W tym konkretnym przypadku posiłkujemy się komponentami dostarczonymi przez AMD - X370 Xpower Gaming Titanium od MSI to piękna płyta główna z najwyższej półki, ale już pamięć Corsair 3000 MHz Vengeance LPX - w której nie udało nam się podbić częstotliwości taktowania powyżej 2400 MHz - podmieniliśmy na świeżynkę od GSkill w postaci 3200 MHz o niskim opóźnieniu C14. Może kłopoty z kompatybilnością wzięły się z faktu, że AMD nie obsługuje z marszu XMP (to format Intela), ale większość producentów zadbało o emulację tej funkcji. Płyta od MSI automatycznie ustawiła nam pamięć GSkill, ale tylko dlatego, że ma najnowszy BIOS. AMD zadbało też o układ chłodzący w postaci potężnego EK Predator 240.

W redakcji wychodzimy z założenia, że CPU powinno starczyć na lata - dlatego zamiast testować procesory w połączeniu z konkretnym GPU, staramy się wyrzucić kartę graficzną poza nawias i skupić na wydajności procesora. Zależy nam na uwydatnieniu prawdziwej mocy CPU w grze - tylko w ten sposób przekonamy się, czy dany sprzęt ma szansę wytrzymać próbę czasu. Ot, weźmy takie zestawienie wydajności CPU z linii Kaby Lake, które pokazuje, ile dopłacamy za dodatkowe klatki animacji.

Grę odpalamy na ustawieniach ultra lub analogicznych, w rozdzielczości 1080p, a do komputera podłączamy podkręconego Titana X Pascal. To gwarantuje, że wyciśniemy ostatnie soki z CPU na płaszczyźnie obliczeń dotyczących logiki gry, animacji, fizyki oraz innych ważnych funkcji, jak przygotowanie instrukcji dla GPU. Pod tym względem Ryzen radzi sobie raz lepiej, raz gorzej. Ale surowe dane działają jak zimny prysznic: w czterech z siedmiu testowanych tytułów Ryzen z najwyższej półki przegrywa z i5 7600K, a w bezlitosnych testach na grach Rise of the Tomb Raider DX12, Wiedźmin 3 czy Ashes of Singularity wlecze się za i7.

Far Cry Primal co prawda obsługuje wielowątkowość, ale wszystkie wątki są zasilane z jednego. W tej konkretnej grze intelowskie ośmiordzeniowce o niższym taktowaniu przegrywają z oboma CPU z linii Kaby Lake, ale wyniki Ryzena również nie powalają. Crysis 3 po dziś dzień pozostaje jednym z tych tytułów, które niemal wzorcowo obsługują wiele wątków i to widać podczas testów 1800X (jak również fakt, że suche liczby to nie wszystko). Dziwi za to mocno rozczarowujący wynik Tomb Raidera, gry, która bardzo zgrabnie skaluje się na większą liczbę rdzeni - a to rzadkość. Pod względem płynności animacji Ryzen przegrywa nawet z 7600K w wersji fabrycznej, ale musimy przy okazji zaznaczyć, że na CPU od AMD gra ma mniejsze problemy z mikrostutterem, czyli analogicznie jak na i7. Na wielu wątkach Tomb Raider czuje się jak ryba w wodzie.

W przypadku Crysisa 3 i7 7700K nieznacznie wygrywa z Ryzenem, ale efekty testów nie są do końca jednoznaczne. Ryzen wygrywa w scenach o dużej liczbie detali. W scenach mniej skomplikowanych na prowadzenie - i to spore - wychodzi i7 7700K. Ogólnie rzecz biorąc, Ryzen sprawuje się lepiej, ale w tym konkretnym przypadku laur zwycięstwa przypada Intelowi. W odpowiedzi na niepowalającą wydajność CPU w 1080p AMD zasugerowało recenzentom, by skupili się na wyższych rozdzielczościach, z którymi Ryzen radzi sobie lepiej. Nie byliśmy przekonani, czy takie porównanie jest fair - doszliśmy bowiem do wniosku, że wyniki CPU zostaną zniekształcone przez obciążenie GPU. I mieliśmy rację - ale ponieważ mówimy o nowej technologii, to nie zaszkodziło spróbować.

Ryzen 7 1800X vs Core i7 7700K/ i7 6900K Gaming Benchmarks!

W powtórce testów, tym razem w 1440p, pominęliśmy Ashes of Singularity (gra nie rzuca komputerom większego wyzwania na płaszczyźnie grafiki i różnica w wydajności CPU byłaby marginalna). Od razu staje się jasne, dlaczego AMD zasugerowało testy w wyższej rozdzielczości. Pomimo faktu, że używamy podkręconego Titana X Pascal, płynność animacji spada i CPU wreszcie może złapać oddech. Krótko mówiąc, i7 nie jest w pełni wykorzystane, co oznacza, że Ryzen 7 może zbliżyć się do wyników konkurencji. Przeciętny gracz raczej nie zamontuje w swoim komputerze GTX 1080 Ti czy Titana X, a na bardziej popularnych GPU wydajność procesora będzie jeszcze bardziej wyrównana. Jeśli jednak szukamy CPU, które posłuży nam przez kilka ładnych lat, benchmarki tylko rozmydlają obraz.

AMD poinformowało nas, że w 1440p Ryzen pokona Core i7 - i to nawet jeśli w 1080p sytuacja była odwrotna. I faktycznie, taki scenariusz jest możliwy. Za przykład niech posłuży Crysis 3 - poniżej czytelnik znajdzie bardzo jednoznaczny screen. W 1080p Ryzen 1800p nieznacznie przegrywa, ale już w 1440p uzyskuje 5-procentową przewagę. Jak to możliwe? Jak już wspominaliśmy, w HD 7700K wygrywa w mało złożonych scenach, zaś czip CPU wychodzi na prowadzenie, kiedy na ekranie więcej się dzieje. W 1440p GPU przycina skoki wydajności CPU Intela, uwydatniając bardziej skomplikowane sceny.

Akurat przypadek Crysisa 3 jest bardzo znamienny, ponieważ GPU nie tylko pozbawia i7 7700K przewagi w 1440p - ten scenariusz powinien w domyśle powtórzyć się też w 1080p, kiedy użyjemy średnio mocnej karty. To bardzo ciekawe odkrycie, które z pewnością wpłynie na kolejne testy Ryzena - poprosiliśmy AMD o wskazanie gier, w których taki scenariusz byłby realny. Ale to nie dowód, że Ryzen jest lepszym czipem - jak na razie tylko Crysis 3 potwierdził deklaracje AMD i coś nam się wydaje, że to jednak Core i7 7700K utrzyma status lidera w większości gier.

Należy pamiętać, że w testach połączyliśmy CPU z szybkim RAM-em, żeby maksymalnie zwiększyć wydajność procesora na ustawieniach fabrycznych - tyle że w przypadku czipów z serii K od Intela taka metoda przynosi efekt odwrotny do zamierzonego. Od kilku ładnych lat każda płyta główna z górnej półki, jaką mieliśmy okazję testować, z automatu wymusza tryb turbo procesora, kiedy podłączymy pamięć, którą można podkręcić i włączymy XMP. W przypadku Core i7 7700K uzyskujemy 4,5 GHz bez konieczności ingerencji w ustawienia. Co więcej, żeby podkręcić Kaby Lake do 4,8 GHz zwykle wystarczy na płycie Z170 czy Z270 wklepać „48” w oknie mnożnika - czasami udaje się nawet dobić do 5 GHz. Mówiąc krótko - jest z czego podbierać. A jak wypada w tej kwestii Ryzen?

Oczywiście mieliśmy świadomość, że nawet podkręcony Titan X Pascal kiedyś zderzy się w 1080p ze ścianą, ale nie spodziewaliśmy się, że będzie to dotyczyć tak wielu tytułów. Assassin's Creed Unity oraz The Division dobijają do limitu swoich możliwości na 7700K i 4,8 GHz, a w innych grach obserwujemy minimalne zmiany na lepsze. Podkręcenie i7700K nie stanowi większego wyzwania - wystarczy wetknąć pamięć DDR4 3000 MHz i włączyć XMP, a komputer sam wszystko skonfiguruje: częstotliwość taktowania podskoczy do 4,5 GHz dla wszystkich rdzeni, i co ważniejsze, dzięki pamięci o większej przepustowości ta zmiana będzie zauważalna. Zyskują na tym tytuły wykorzystujące wiele rdzeni - jak Ashes of Singularity, Crysis 3 czy Rise of the Tomb Raider.

Core i7 6900K też pomogło podkręcenie do 4,4 GHz - gry, których wydajność jest uzależniona od jednego rdzenia (jak Far Cry Primal), znacząco zyskują, a tytuły wielordzeniowe (Ashes of Singularity, Crysis 3) wznoszą się na wyżyny. Nie na tyle, by usprawiedliwić zawrotną cenę CPU - podobne wyniki dałoby się chyba osiągnąć na sześciordzeniowym - i sporo tańszym - i7 6800K (niestety nie dysponujemy materiałem, który by to pokazywał).

W przypadku Ryzena wyjściową częstotliwość taktowania niewiele dzieli od maksymalnych możliwości CPU. Przy 4,1 GHz we znaki zaczął dawać się pobór prądu i emisja ciepła (CPU od AMD nagrzewało się bardziej niż 6900K i to pomimo faktu, że dysponuje lepszym układem chłodzącym). Dlatego zdecydowaliśmy się zostać przy 4 GHz. Płynność animacji uległa poprawie, ale nie jakoś rewolucyjnie. Nawet w Far Cry Primal - który żywi się pojedynczym rdzeniem - różnica wynosi raptem 7%. Ogólnie rzecz biorąc, w grach, w których Ryzen idzie łeb w łeb z i7, tak samo będzie, kiedy podkręcimy oba CPU, ale samym podkręceniem nie przeskoczymy niedoborów procesora.

Co prawda to Ryzen 7 1800X promowany jest jako nowy flagowiec AMD, ale ze wstępnych testów wynika, że 1700X oraz sporo tańsze 1700 można podkręcić do zbliżonego poziomu. Czy tak jest rzeczywiście, sprawdzimy już niedługo, ale jeśli osiągi kart okażą się podobne, gracze będą mogli oszczędzić sporą gotówkę - oczywiście kosztem większego poboru prądu i wyższej temperatury pracy procesora. Niezależnie od tego, którego Ryzena kupisz, jeśli marzy ci się podkręcanie CPU, koniecznie zainwestuj w porządny układ chłodzący.

Koniec końców okazuje się, że Ryzen pięknie sprawuje się w programach użytkowych, ale w grach już nieco gorzej. Ale skąd ta różnica, skoro procesor bez wątpienia dysponuje potencjałem wystarczającym do przygotowania obliczeń związanych z logiką gry i zapytań? Procesory Ryzen tworzą ogólnie rzecz biorąc dwa czterordzeniowe moduły (CCX), których szybkość uzależniona jest od pamięci DDR4. Teoretycznie im szybsza będzie pamięć, tym większe różnice zobaczymy w wydajności, ponieważ moduły CCX będą mogły porozumiewać się szybciej.

Ale w naszych testach ten bonus wynikający z użycia pamięci o większej przepustowości nie wykraczał poza możliwości Core i7 7700K - które przecież nie jest zbudowane z osobnych komponentów. Wiedźmin 3 rozkwita na sprzęcie z większą przepustowością i na obu systemach wyposażonych w szybszy RAM zyskuje 20% wydajności. Crysis 3 już mniej - zaledwie 4% na 7700K i 7% na 1800X. Skoro dwa bardzo różne CPU dają takie wyniki, to najwyraźniej problem dotyczy uzależnienia wydajności gry od przepustowości pamięci.

Odpowiedź na pytanie, w jaki sposób Windows przydziela wątki CPU nie będzie prosta, ale pojawiły się podejrzenia, że winne jest oprogramowanie systemu (chociaż AMD jest innego zdania). Warto przyjrzeć się dwóm ważnym dowodom. Po pierwsze, samo AMD zasugerowało, żeby wykonać osobne testy przy włączonym i wyłączonym SMT (hyper-threadingu) - i faktycznie, gdzieniegdzie zaobserwowaliśmy skoki wydajności. Najwyraźniej w ten sposób wymuszamy przypisanie kodu do konkretnych rdzeni. Po drugie, według części użytkowników Ryzen działa szybciej na Windows 7 x64. Obie teorie można przetestować i na tej podstawie zdecydować, czy faktycznie problem wynika z niewłaściwego rozpisania zadań na rdzenie.

Wydajność gry jest ściśle powiązana z systemem operacyjnym i SMT, ale żadna z tych kwestii nie potwierdza, że problem dotyczy oprogramowania zarządzającego rdzeniami. Jak już wspominaliśmy, wyniki Far Cry Primal wprawiają w zdumienie w każdej konfiguracji sprzętu, a Crysis 3 dla Windows 7 jest równie wydajny, co po podkręceniu procesora do 4 GHz w Windows 10. Nie zmienia to faktu, że nasze testy nie potwierdziły teorii, jakoby nowszy system operacyjny spowalniał Ryzena - niektóre gry są szybsze, kilka chodzi gorzej. Warto tu nadmienić, że Windows 7 nie jest przystosowane do obsługi Ryzena - i choć wyłączenie SMT może pozytywnie wpłynąć na wydajność, to trudno wymagać od graczy, że będą to robić w każdym tytule z osobna. Dlatego radzimy, żeby zostać przy Windows 10, wyłączyć HPET, włączyć profil wysokiej wydajności, zostawić SMT włączone i zastanowić się nad zakupem szybkiej pamięci DDR4.

Na istnienie problemu z rozpisywaniem zadań na rdzenie mogą wskazywać wyniki testów wydajności po wyłączeniu (przez MSI BIOS) po jednym rdzeniu na każdym CCX i pozostawienie aktywnych sześciu rdzeni oraz 12 wątków. Takie ustawienie „3+3” będą mieć procesory Ryzen 5 1600/1600X, które trafią na rynek w przyszłym miesiącu. 1600X ma dostęp do pamięci cache o takiej samej wielkości, co 1800X i ma identyczną częstotliwość taktowania (również w trybie boost). Co się okazuje? Że taka modyfikacja przynosi zaskakujące rezultaty. Po wyłączeniu dwóch rdzeni i czterech wątków wydajność gier spada o 3-7% względem procesora ośmiordzeniowego. Jeśli tak samo będzie zachowywał się Ryzen 5 1600X (a o tym przekonamy się dopiero, gdy dostaniemy CPU w swoje ręce), to może się okazać, że w ofercie AMD znajdą się bardzo wydajne produkty stanowiące realną alternatywę dla Core i5 oraz Ryzena 7 - ale to nadal przed nami.

Jak na razie Ryzen jawi się nam jako sensowne CPU, ale nadal nie rozumiemy, skąd biorą się różnice wydajności tego procesora w obrębie różnych zadań. AMD opublikowało komunikaty studiów Oxide Games (Ashes of Singularity) i Creative Assembly (Total War), z których wynika, że obie ekipy pracują nad optymalizacją swoich tytułów pod Ryzena. To oczywiście bardzo dobrze, ale kiedy ktoś kupuje nowy procesor, to oczekuje, że wszystkie tytuły będą chodzić lepiej, a nie takiej „musztardy po obiedzie”. Starsze tytuły raczej nie doczekają się patchy i w sumie nie wiadomo, czy w najbliższym czasie doczekamy się ogólnej optymalizacji. W dłuższej perspektywie sytuacja na pewno ulegnie poprawie - jesteśmy przekonani, że Ryzen zostanie wykorzystany w kolejnej generacji konsol.

Ryzen 7 1800X - werdykt Digital Foundry

Ryzen to bardzo udany projekt. 1800X idealnie sprawdza się w programach użytkowych, przegrywając ze sporo droższymi procesorami Intela tylko na polu podkręcania rdzeni. W redakcji Digital Foundry używaliśmy Ryzena do edycji i dekodowania materiału wideo i z naszej perspektywy Ryzen to najsensowniejszy zakup. Nie można też pominąć innych atutów tego CPU: wszystkie procesory z serii Ryzen mają odblokowany mnożnik, a możliwość podkręcania pamięci i procesora nie jest ograniczona do płyt z najwyższej półki - jak ma to miejsce w przypadku konkurencji.

Na wyrazy uznania zasługują też inne aspekty konstrukcji tego procesora: ośmiordzeniowy Ryzen ma TDP niższe niż Intel, a pobór prądu na 1800X w najbardziej wymagających scenariuszach pobiera 184W, czyli tyle samo, co Intel X99, a minimalny pobór prądu jest sporo niższy (oczywiście wpływ na to ma także dobór płyty głównej). To wróży Ryzenowi dobrą przyszłość w firmach i np. kafejkach internetowych. Użytkowników z tego sektora raczej nie odstraszą mniejsze możliwości podkręcania.

Warto przy okazji nadmienić, że choć pod względem wydajności w grach Ryzen przegrywa z procesorami Intela, nie znaczy to, że produkt AMD „nie nadaje się do grania”. Miasto Novigrad z Wiedźmina 3 bardzo mocno obciąża procesor, a mimo to 1800X umożliwia wyświetlanie obrazu średnio w 119 klatkach. Z testów wynika, że CPU z serii i7 mogą nam dłużej posłużyć - a jest to czynnik bardzo ważny przy zakupie nowego procesora - ale tu i teraz Ryzenowi nie można wiele zarzucić. Pecety nie służą wyłącznie do grania, więc jeśli od nowego procesora oczekujesz, że sprawdzi się też na innych polach, to Ryzen wydaje się lepszym wyborem niż i7 - i nie sposób tu zignorować świetnego stosunku wydajności do ceny.